İnsanların cadı oldukları savlarıyla yakıldıkları günler çok gerilerde kaldı. Tekrar de bilimsel dünya görüşünün Orta Çağ’dan beri yaptığı ilerlemelere rağmen, yeni bir araştırma insanların yüzde 40’ından fazlasının hala büyücülüğe inandığını gösteriyor. Bu inancın yaygınlığı ülkeler ortasında büyük farklılıklar gösterse de, araştırmacılar bu çeşit inançları teşvik ediyor üzere görünen çeşitli kültürel, politik ve ekonomik faktörler olduğunu söylüyor.
95 ülke ve bölgede, 140.000’den fazla kişiden gelen yanıtlar, tek bir büyük veri setinde bir araya getirildi ve çalışma yazarlarının dünya çapında büyücülük inançlarının durumunun geniş bir resmini oluşturmasına imkan tanıdı. Genel olarak bakıldığında, katılımcıların yüzde 43’ü, “belirli kişiler, birinin başına kötü şeyler gelmesine neden olacak şekilde lanetler veya büyüler yapabilir” tabirine katıldı.
Araştırmacıların yazdığına nazaran “yetişkin nüfus verilerine dayanan basit bir hesaplama, örneklemdeki yalnızca 95 ülkede bir milyara yakın inanan olduğu sonucunu veriyor, ancak bu, en azından bazı katılımcılar için büyücülük sorusunun hassasiyeti nedeniyle kesinlikle eksik bir sayım.” Lakin, kimi ülkelerde büyücülük inançları çok daha fazlayken, başkalarında çok daha az inananın olduğunu açıklıyorlar.
İsveç’te yüzde 9, Tunus’ta yüzde 90…
Örneğin, İsveçlilerin yalnızca yüzde dokuzu büyücülüğü inandırıcı bulduğunu söylerken, Tunus’ta insanların yüzde 90’ı cadılara inandığını söylüyor.
Bununla birlikte, çalışmanın müellifleri, bu çeşit basitçe inançları saçmalık olarak nitelendirmek yerine, cadılık inançlarının toplumsal fonksiyonunu açıklığa kavuşturmaya ve anlamaya çalışıyorlar; “çağlar boyunca büyücülük inançlarının en belirgin amacı, insanların hayatlarındaki talihsiz olaylara nihai bir açıklama getirmek ve böylece başa çıkmalarına yardımcı olmak olmuştur” diyorlar.
Buna nazaran, bu tıp inançların “tarımsal kuraklık ve işsizlik gibi belirli şoklara maruz kalma ile ilişkili” olduğunu söylüyorlar. Ayrıyeten araştırmacılar, büyücülük kavramının “etkili yönetişim mekanizmalarının yokluğunda düzeni ve uyumu korumaya” yardımcı olduğunu ve bu nedenle zayıf kurumlara sahip ülkelerde daha yaygın olduğunu söylüyor. Ayrıyeten, “bu potansiyel işlevlerin veya faydaların, muhtemelen sosyal dokuyu yok etme, endişe ve ekonomik durgunluğa katkıda bulunma gibi yüksek bir maliyeti olduğunu” da belirtiyorlar.
Bu ziyanlarla gayret etmek için farklı yaklaşımları tahlil eden çalışmanın muharrirleri, insanları büyücülük yanılgısı konusunda eğitmeye çalışmanın muhtemelen geri tepeceğini söylüyor. Örneğin, bir kişi hastalıkların sivrisinek ısırıklarından kaynaklandığını tam olarak anlayabilirken, aynı kişinin ısırılma bahtını büyücülüğe bağlayabileceğini belirtiyorlar.
Çözüm yasaklamak değil
Fakat araştırmacılar bu cins inançların yasaklanmasına karşı da ihtarda bulunuyor. Çünkü bunu yapmanın, insanları bu tip inanışlara daha da yakınlaştıracağını söylüyorlar.
Bu nedenle çalışmanın müelliflerine nazaran en uygun yaklaşım, daha fazla güvenlik sağlayan, insanları fizikî ve ekonomik felaketlerden koruyan ve böylelikle bir başa çıkma stratejisi olarak büyücülük inançlarına olan gereksinimi azaltan toplumsal kurumlar oluşturmaya odaklanmak.
